AI đang thay đổi thị trường lao động với tốc độ chóng mặt. Liệu bạn có nằm trong số 375 triệu người có nguy cơ mất việc? Đừng lo lắng, bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tác động của AI và trang bị những kỹ năng cần thiết để không bị "đào thải".
Bạn đã bao giờ cảm thấy "FOMO" - nỗi sợ bị bỏ lại phía sau khi thấy AI ngày càng phát triển mạnh mẽ? Những cảnh báo về việc AI thay thế con người ngày càng xuất hiện nhiều hơn, khiến không ít người hoang mang lo lắng. Tuy nhiên, thay vì hoảng sợ, tại sao chúng ta không chủ động tìm hiểu và thích nghi với sự thay đổi này?
"Cơn lốc" AI càn quét thị trường lao động
Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) dự báo rằng đến năm 2030, khoảng 92 triệu việc làm (tương đương 8% tổng số việc làm trên toàn cầu) có thể biến mất hoàn toàn. Nghiên cứu của McKinsey còn đáng lo ngại hơn khi cho rằng 375 triệu người lao động trên thế giới sẽ phải chuyển đổi con đường sự nghiệp và trang bị kỹ năng mới nếu không muốn bị "đào thải" bởi AI và tự động hóa.
Những công việc có quy trình dễ đoán, tính chất lặp đi lặp lại, ít đòi hỏi sáng tạo và tương tác xã hội là những "ứng cử viên" hàng đầu cho việc bị thay thế. Hãy điểm qua top 10 công việc "nguy cơ cao" trong vòng 5 năm tới:
- Nhân viên bưu chính
- Giao dịch viên ngân hàng
- Nhân viên nhập liệu
- Nhân viên thu ngân
- Trợ lý pháp lý
- Thư ký hành chính văn phòng
- Công nhân lắp ráp trong nhà máy
- Nhân viên tiếp thị qua điện thoại
- Đại lý du lịch
- Nhân viên phục vụ thức ăn nhanh
Tuy nhiên, đừng vội bi quan! AI không chỉ mang đến những thách thức mà còn tạo ra những cơ hội mới. WEF dự đoán đến năm 2030 sẽ có khoảng 170 triệu việc làm mới ra đời, chiếm khoảng 14% tổng số việc làm hiện nay. Vấn đề là chúng ta cần chuẩn bị hành trang gì để nắm bắt những cơ hội này?
Lời khuyên từ "thiên tài AI" Andrew Ng
Andrew Ng, nhà sáng lập Google Brain và giảng viên tại Đại học Stanford, đã đưa ra lời khuyên: "Tìm hiểu về AI và kiểm soát nó. Một trong những kỹ năng quan trọng nhất trong tương lai sẽ là khả năng nói với máy tính chính xác những gì bạn muốn, để nó có thể làm điều đó cho bạn. Lập trình (hoặc để AI viết mã cho bạn) là một cách tuyệt vời để làm điều đó".
Ông cho rằng, tất cả mọi người nên học lập trình, không chỉ để viết mã mà còn để xây dựng một cách suy nghĩ độc đáo, củng cố kỹ năng giải quyết vấn đề, suy luận logic và khả năng cấu trúc các ý tưởng phức tạp một cách rõ ràng. Ngay cả khi lập trình trở nên hoàn toàn tự động trong tương lai, việc học lập trình vẫn vô cùng quan trọng, giống như việc học toán học dù máy tính có thể tính toán.
Giáo dục - "chìa khóa" để thích ứng với kỷ nguyên AI
Trong cuộc đua thích ứng với kỷ nguyên AI, giáo dục đóng vai trò then chốt. Với lực lượng lao động hiện tại, mục tiêu trước mắt là thành thạo các công cụ số, có hiểu biết cơ bản về AI và dữ liệu. Người lao động cần được tái đào tạo để làm việc hiệu quả cùng AI, biến AI thành trợ lý thông minh thay vì đối thủ.
Nhiều quốc gia đã sớm nhận ra tầm quan trọng của việc đưa AI vào giáo dục. Trung Quốc đặt mục tiêu trở thành trung tâm AI của thế giới vào năm 2030 và tập trung cải cách giáo dục từ gốc, đưa AI vào đào tạo từ cấp tiểu học. Tại Mỹ, hơn 250 CEO của các tập đoàn lớn đã đồng loạt đề xuất đưa AI và khoa học máy tính thành môn học bắt buộc ở phổ thông.
Tại Việt Nam, nhiều cơ sở giáo dục đã nhanh chóng tham gia cuộc đua. Hệ thống trường phổ thông FPT (FPT Schools) tiên phong đưa AI vào chương trình "Trải nghiệm thế giới thông minh" (SMART) từ lớp 1. Nhiều trường đại học, cao đẳng tích cực liên kết với các doanh nghiệp để phổ cập kiến thức về AI, đẩy mạnh lực lượng lao động AI Agent (tác nhân AI).
Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã nêu rõ chỉ tiêu: "Đưa AI vào giáo dục nhanh hơn, mạnh mẽ hơn".
Trung Quốc dẫn đầu cuộc đua AI toàn cầu
Trung Quốc đang cho thấy sự trỗi dậy mạnh mẽ trong lĩnh vực AI. Theo Ủy ban Cải cách và Phát triển quốc gia Trung Quốc, quốc gia này đã có hơn 1,5 triệu đơn đăng ký sáng chế liên quan đến AI, chiếm gần 40% tổng số sáng chế toàn cầu. Giá trị của ngành công nghiệp trí tuệ nhân tạo cốt lõi của Trung Quốc đạt gần 600 tỷ Nhân dân tệ (khoảng 83,45 tỷ USD) tính đến tháng 4 năm nay.
Báo cáo từ Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) cho thấy, trong 10 năm (2014 - 2023), số lượng đơn xin cấp bằng sáng chế liên quan đến AI tạo sinh (GenAI) toàn cầu đã lên tới 54.000, trong đó hơn 25% số bằng sáng chế được công bố vào cuối năm ngoái. Hầu hết các bằng sáng chế GenAI cho đến nay đều được nộp từ Trung Quốc, với hơn 38.000 trong khoảng từ năm 2014 đến năm 2023.